همسویی انرژی و طبیعت تا ۲۰۵۰؛ نقشه‌ی راه و جایگاه ما

همسویی انرژی و طبیعت تا ۲۰۵۰؛ نقشه‌ی راه و جایگاه ما

د

انش > دانش - سیدرضا کروبی:
انتشار سند ۴۰ صفحه‌ای هیات بین دولتی تغییرات جوی در اول نوامبر ۲۰۱۴ در دانمارک با حضور دبیرکل سازمان‌ملل متحد از چرخش جدی انرژی‌های تجدیدپذیر به جای انرژی‌های فسیلی خبر می‌دهد.

هم این سند و هم نقشه راه انرژی 2050 مصوب اتحادیه اروپا که به منظور جلوگیری از روند گرم شدن زمین و آسیب‌های فزاینده‌ی تغییر اقلیم تهیه شده‌اند، ما را هم به اندیشه وا می‌دارد که علیرغم ذخایر نفتی خداداد، خود را با این روند هماهنگ سازیم و با کسب بیشترین منافع از نفت امروز، در افق 2050 و پایان قرن در زمینه انرژی و محیط زیست در جایگاه بهتری باشیم.

جهان ما یکجا در معرض خطر تغییر اقلیم است در اثر انتشار گازهای گلخانه‌ای بیش از تحمل زمین و جو، بالا رفتن دما و آب شدن یخ‌های قطبی، دیگر زمین شاید به جای زیستگاه، به قتلگاه ساکنانش بدل شود. فرقی نمی‌کند که ساکن امریکا و کشورهای صنعتی باشید که بیشترین سهم را در تولید گازهای گلخانه‌ای و تخریب طبیعت دارند- یا مقیم آفریقا یا بلیوی یا افغانستان. کشتی زمین با همه سرنشینانش، غرق می‌شود.ژ

جالب است که به قول بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان‌ملل متحد، کشورهای فقیر که در بروز این معضل نقش اندکی دارند، بیشتر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت!

حالا با آشکار شدن نتایج دلهره‌آور توسعه ناپایدار و رفتار تهاجمی فناوری و سرمایه نسبت به طبیعت، دیگر زمان آن رسیده است که تدبیری همگانی، بخردانه و ارزنده برای این معضل اندیشیده شود و به‌ویژه با جایگزین کردن انرژی‌های پاک به جای سوخت‌های فسیلی، نقشه‌ی راه انرژی در چارچوب بین‌المللی طراحی تدوین شود.

اروپا به انرژی تجدیدپذیر روی می‌آورد

انتشار نقشه راه انرژی 2050 (Energy Road Map 2050) از سوی اتحادیه اروپا با شعار با هم برای آینده‌ای با انرژی پایدار در واقع چاره‌جویی برای امنیت انرژی و حفظ محیط زیست به‌شمار می‌رود.

از سوی دیگر هیات میان دولتی تغییرات جوی IPCC در گزارش 40 صفحه‌ای خود که روز دوم نوامبر 2014 با حضور بان‌کی‌مون در کپنهاگ ارایه شد تصریح می‌کند که تا سال 2050 بیشتر برق جهان را می‌توان و باید از منابعی که آلودگی کمتری به جای می‌گذارند، تامین کرد. در غیر اینصورت خسارت‌های شدید، گسترده و برگشت‌ناپذیر در انتظار آینده‌ی جهان خواهد بود.

باید توجه داشت که هم سطح بالای کارشناسی و هم مشارکت بین‌المللی در تدوین گزارش و همچنین نحوه‌ی ارایه آن با حضور دبیرکل سازمان‌ملل متحد و زمان‌بندی دقیق برای تحقق برنامه‌های پیشنهادی نشان‌دهنده‌ی اهمیت این سند و لازم‌الاجرا بودن آن است. بنابراین جا دارد مسئولان برنامه‌ریزی‌های کلان انرژی در کشور ما نیز به دقت این نقشه راه را مورد مطالعه قرار دهند و سمت و سوی سرمایه گذاری‌ها را در همه عرصه‌ها بر این مبنا تعیین کنند.

راجندرا باچوری مسوول هیات بین دولتی در گفت‌و‌گو با بی‌بی‌سی ورلد این گزارش را مهم‌ترین سندی می‌داند که تاکنون در این ارتباط منتشر شده است و آن را حاصل مباحثات فشرده میان دانشمندان و مقام‌های دولتی و بر اساس سه گزارش قبلی این گروه کارشناسی معرفی می‌کند. گزارش 40 صفحه‌ای علل گرمایش، پیامدهای آن و نیز راه‌حل‌های این معضل را تشریح کرده است.

بر اساس این گزارش:

کاهش تولید گازهای کربنی به‌منظور محدود ساختن روند افزایش دما تا مرزحداکثر 2 درجه سانتی‌گراد ضروری است (زیرا پیش از این در سال 2009 بر اساس نظر دانشمندان تصریح شده بود که افزایش دو درجه‌ای دما آستانه‌ی تحمل سیاره ماست و افزایش بیش از دو درجه، نقطه آغاز وضعیتی خطرناک در تغییرات جوی خواهد بود. [بیشتر بدانید]

تا سال 2050 انرژی‌های تجدیدپذیر باید منبع 80 درصد تامین برق در جهان باشد. این انرژی‌ها اکنون از 30 درصد فراتر نمی‌روند.

تا سال 2100 یعنی پایان قرن، تولید برق از سوخت‌های فسیلی- در مواردی که از فناوری تصفیه مواد کربنی استفاده نمی‌کنند- باید متوقف شود.

آیا آمادگی برای خطرات تغییر اقلیم وجود دارد؟

پرسش جدی قرن ما، میزان آمادگی در برابر خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی است. بان‌کی‌مون در مراسم ارایه گزارش IPCC به صراحت تاکید کرد که جهان برای خطرات ناشی از پدیده‌ تغییرت آب و هوایی از آمادگی کافی برخوردار نیست. به‌ویژه کشورهای فقیرتر، آسیب بیشتری خواهند دید.

رشد انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر مستلزم حمایت همه دولت‌ها از جایگزین این انرژی‌ها با سوخت‌های فسیلی است. اما برآورد سازمان توسعه صنعتی سازمان‌ملل UNIDOاین است که روی‌هم رفته تا سال 2050 افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت، موجب حدود 10 درصد کاهش در انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) خواهد شد. یعنی حدود 2 گیگاتن CO2 (معادل 25 درصد کاهش قابل پیش‌بینی انتشار این گاز در صنعت) این مقدار برابر است با مجموع تولید کنونی CO2 در کشورهای فرانسه، آلمان، اسپانیا وایتالیا، یا حدود یک سوم انتشار این گازها توسط ایالات متحده.

UNIDO در گزارشی تحت عنوان انر‌ژی‌های تجدیدپذیر در کاربری‌های صنعتی - برآورد 2050 (renewable energy in industrial applications- an assessment of the 2050 potential) تصریح می‌کند که انرژی‌های تجدیدپذیر در جایی که برای سوخت‌های فسیلی سوبسید پرداخت می‌شود، قابل رقابت نیستند.» سپس اعلام می‌کند: این برنامه در صورتی تحقق می‌یابد که تغییر انرژی‌ها با جلب سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی همراه شود. در دوره بلندتر، تغییر انرژی برای کاهش CO2 بر اساس 50 دلار امریکا برای کاهش هر تن CO2 هزینه خواهد داشت.

در تایید این مطالب بد نیست به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) اشاره کنیم که برآورد می‌کند: سوخت‌های فسیلی هنوز حدود 550 میلیارد دلار در سال سوبسید می‌گیرند.

نقشه راه انرژی 2050، جدی است!

نقشه راه انرژی 2050، چشم انداز بلندمدت سیاست‌های انرژی اروپا تا سال 2050 را به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی و تعیین سمت و سوی چرخش فناورانه به‌سوی انرژی‌های با کربن کم ترسیم می‌کند. همچنین مسیر توسعه زیرساخت‌های انرژی و اصلاح بازار انرژی را روشن می‌سازد.

برنامه زمان بندی دقیق برای این نقشه راه مشخص شده به‌طوری که روشن است تا تابستان یک سال بعد یا تا بهار 2 سال بعد و ... باید کدام اقدامات انجام شود و کدام مراحل تحقق یافته باشند.

اروپا متعهد شده تولید گازهای گلخانه‌ای را در سال 2050 نسبت به سال 1990 تا حدود 90 درصد کاهش دهد. هم‌اکنون انرژی‌های فردا در حال طراحی و ساخت هستند و صحبت بر سر این است که انرژی‌های نو برای شهروندان کسب و کارهای مختلفی ایجاد کند و سرمایه گذاری‌هایی در زمینه انرژی‌های نو و شبکه‌های جدید انرژی صورت گیرد.

تغییر سیستم انرژی موجب تقویت مصرف‌کنندگان و قابل پیش‌بینی کردن هزینه‌ها و هدایت سرمایه‌های بیشتر در اروپا به فناوری‌های جدید و تولید انرژی در محل خواهد شد که امنیت انرژی را برای اروپا افزایش خواهد داد.

ایران؛ ضرورت انرژی پاک علیرغم وجود نفت روند جهانی برای جایگزین کردن انرژی‌‌های نو به جای سوخت‌های فسیلی، کشور ما را نیز ناگزیر از همراهی با خود خواهد ساخت. نه با زور و تهدید بلکه با توجیه اقتصادی. در آینده‌ای که چندان هم دور نیست بی‌شک تقاضا برای نفت کاستی خواهد گرفت و مصرف سوخت‌های فسیلی به‌خاطر آلودگی محیط زیست با محدودیت و جریمه‌های سنگین و مقاومت مردم مواجه خواهند شد.

بررسی روند نقشه راه انرژی 2050 و نیز در گزارش IPCC نشان می‌دهد:

امروز از منابع نفت خود به درستی بهره‌برداری کنیم و درآمد‌های کلان حاصل از فروش نفت را که سرمایه ملی کشور است- در جای درست سرمایه‌گذاری کنیم.

در زمینه انرژی زیرساخت‌های استواری برای تولید انرژی‌های پاک فراهم آوریم و مسوولانه‌تر از پیش به فکر حفاظت از محیط زیست کشورمان باشیم.خوشبختانه برنامه‌های کلان و سند چشم‌انداز 20 ساله موید چنین رویکردی است و دولت کنونی می‌بایست بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، دولت سبز باشد. همچنین ماده 190 قانون برنامه پنجم، مدیریت سبز را برای بخش‌های مختلف پیش‌بینی کرده است.

شاید بهترین نتیجه‌ای که از همه موارد فوق و بحث‌های مطرح شده گرفته می‌شود این باشد که هم ‌اکنون فرصت‌ خوبی برای سرمایه گذاری در فناوری انرژی‌های پاک برای سرمایه گذاران، کارآفرینان، صاحبان فکر و ایده و شرکت‌های مهندسی در ایران فراهم آمده است تا با تجهیز امکانات برای انتقال دانش فنی، طراحی، ساخت، مدیریت، آموزش بهره‌برداری و خدمات در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر جایگاه مناسبی را برای آینده خویش رقم بزنند.

منبع: دنیای سبزتر